هجدهمين جشنوارۀ موسيقى مقدس فاس در مراکش، از

روز ٨ تا ١٦ ژوئن، با شرکت دهها گروه موسيقى از سراسر دنيا، با استقبال فراوان تماشاگران و دوستداران موسيقى عرفانى مواجه شد. جشنوارۀ امسال، جایگاه خاصی به عمر خیام و شعر او داده بود که به زبان‌های فارسی و فرانسه وعربی به تماشاگران مشتاق هدیه شد.

Lien vers le le site de RFI

همنوازى و نمايش بزرگ گشايش جشن با خيام

برنامه شب گشايش جشنواره درحضور ملكه مراكش، همسر محمد ششم در بزرگترين قلعه شهر که بزرگ‌ترین دروازۀ شهر قديمى هم هست اجرا شد. زيبايى معمارى اين بنا كه با نورپردازى جلوۀ بیشتری گرفته بود حالتى افسانه‌اى و سحرآميز به صحنه مي‌داد.

تهیۀ نمایش گشایش امسال که برنامۀ اصلی به حساب می‌آمد به آقاى تونى گَتليف، كارگردان فرانسوى الجزيره اى واگذار شده بود. مهارت اين كارگردان در بروى صحنه آوردن گروه‌هاى موسيقى گوناگون از ايران، تاجيكستان، هند، مصر، مراكش و لبنان، همراه با رقص و خواندن شش رباعی خيام به فارسى، فرانسه و عربى بسيار مورد تحسين دوهزار تماشاگر قرار گرفت. بعد از خواندن هر رباعى توسط ليلى انور و سناٰ علوي، گهگاه يكايك و گهگاه با هم، هر گروه موسيقى به نواختن و خواندن مى پرداخت. محمد معتمدى خواننده به همراه هشت نوازنده ايرانى ديگر از هنرمندان روى صحنۀ شب اول بودند. محمد معتمدى خوانندۀ ایرانی كه با صداى گرم خود همه جمعيت را به شگفت آورده بود بعد از اجرای برنامه گفت : "تمرين برای این نمایش بمدت یک هفته بدرازا کشیده شد. تونى كار بزرگى را بعهده داشت زيرا كه تنظيم هفت گروه موسيقى آن هم با زبانهاى مختلف به دور يك اثر هنرى كار آسانى نبود".
اگر فيلم مشهور "لچودروم" را بياد آوريم مي‌فهميم كه انتخاب تونى گتليف براى آفرينش و كارگردانى نمايش اول جشنواره به ياد خيام تماماً دليل خود را پيدا ميكند. در اين فيلم تونى گتليف در حاشيۀ يك فيلمنامۀ عاطفى، داستان موسيقى كولي‌ها را از هند تا به اسپانيا تعريف ميكند.

شاعر و شهر

نخستين موضوع بحث و گفتگوی بامدادى هم با خواندن يك رباعى عمر خيام آغاز شد. باغ موزه بطحا در هواى مطبوع ابتداى ماه ژوئن، درحاليكه صداى پرندگان سخن اين و آن را همراهى ميكرد بهترين نقطه شهر براى اينچنين گردهماييست. دوستداران فرهنگ و شعر و فلسفه زير سايۀ بزرگ درخت باغ نشستند تا از گفتگوى فلسفى روز بهره‌مند شوند.
"بعد از بهار عرب"، "روحانیت و شرکت" و "بحران اقتصادی یا بحران تمدن" از جمله موضوعهای بامدادى دیگرامسال بود. مهمانان مشهوری چون برنارد ورژولى نويسنده و فيلسوف فرانسوى، كاترين مارشال محقق آمريكايى، فردريك فرنه روزنامه نگارفرانسوى، پاتريس برودور سياست‌شناس و محقق كانادايى، ورونيك ريفل رئيس انستيتوى فرهنگ‌هاى اسلامى در پاريس، سالاماتو سو جامعه شناس و محقق از نيجريه، ليلى انور استاد زبان پارسی در دانشكده زبان‌ها و تمدن‌هاى شرقى در پاريس، مايكل برى نويسنده آمريكايى، و بسيارى ديگر در اين گردهمايى‌ها شرکت داشتند.

آواز خواهران وحدت با صداى نى پاشا هنجنى

در سالن بزرگ و فرش شده "سراى مُقرى" تماشاگران روى زمين نشسته و به صداى زيباى مهسا و مرجان، به همراهی نواى دلنشين نى پاشا هنجنی بودند. هر سه از نسل جديد جوانان ايرانی اند كه در طى اين دو دهه آخر به موسيقى ايرانى پرداختند. خواهران وحدت با سه سال اختلاف سن، موسيقى را با هم به ترتيب در ١٢ و ٩ سالگى شروع كردند و اولين كنسرتشان را نیز با هم در سال ١٩٩٥ در ايران و سپس در ١٩٩٧ اجرا كردند. مهسا و گروه موسيقى پنج نفرۀ او چندى پيش در ايران سى.دى آخر خود را به نام "دارم اميدى" ارائه كرده اند. به نظر مهسا علاقۀ مردم ايران به موسيقى روزبروز زياد تر ميشود. از جمله شاگردان او، حتىٰ خانم‌هايى كه مي‌دانند هرگز براى ديگران نخواهند خواند هم با پشتکار بسيار فراگيرى موسيقى و آواز را دنبال مي‌كنند. مرجان بيشتر سال را در آلمان بسر مي‌برد و تدريس آواز ميكند. براى شنيدن كنسرت‌هاى مرجان مي‌توان به آلمان و نروژ رفت. "در ايران زنها فقط براى زنها ميخوانند ولى مردم مي‌توانند بوسيله اينترنت از همه موسيقي‌ها و خواننده ها بهره‌مند شوند."
پاشا هنجنى، ٣٣ ساله، از ١٣ سالگى نى را در هنرستان فراگرفته و تا فوق ليسانس موسيقى را ادامه داده است. نخستين كنسرت او مربوط به سال دومش در فرهنگستان مي‌شود و يكى ازخاطره هاى فراموش نشدنى زندگى اوست. سپس با گروه پدرام درخشانی در فستيوال "جهان خسرو" در هند شركت كرده است. در مورد پيشرفت موسيقى در ايران، پاشا هم معتقد است كه علاقۀ زياد مردم باعث شده كه روز به روز تعداد نوازندگان ماهر بیشتر شود: "مرتباً شاهد از راه رسيدن جوانان بيست و چند ساله اى هستيم كه با تكنيك هاى خيلى قوى سازهاى خود را مي‌نوازند. رقابت در سطح بالاى فنى بسيار زياد شده است".

از جمله قطعه هايى كه اين سه تن براى تماشاگران آن شب اجرا كردند آوازهاى معروف "نوايى" و "لالائى" بود. جوليا، يكى از تماشاگران كنسرت كه از استراليا براى اين جشنواره آمده بود، براى اولين بار موسيقى ايرانى را كشف مي‌كرد : "حتماً بعد از بازگشت گروه هاى ايرانى آنجا را پيدا خواهم كرد."
نيكُل كه از مارسى - فرانسه - براى پانزدهمين بار به اين جشنواره مي‌آيد مي‌گويد كه زيبايى اين موسيقى احساس درونى خوبى به او مي‌دهد. نيكُل چند هفته پیش، درماه مه، در دومين جشنوارۀ موسيقى هند و پارسى كه در مارسى برگزار ميشد نيز شركت داشته است.